Bogdan Czaykowski

Bogdan Czaykowski urodził się 10 lutego 1932 roku w Równem. Wczesne dzieciństwo spędza na Polesiu i Wołyniu. W 1938 roku rozpoczyna naukę w szkole powszechnej w Brześciu nad Bugiem. Pierwsze miesiące wojny i okupacji radzieckiej spędza na Osadzie Krzechowickiej. Podjęta przez ojca próba przeniesienia się do Łucka nie udaje się i w kwietniu 1940 roku wraz z rodziną mały poeta zostaje wywieziony w głąb ZSRR. Przebywa kolejno w obozie pracy w okolicach Wołogdy, w Kujbyszewie, w kołchozie koło Samarkandy, w Kerminie i w Aszchabadzie. Podczas pobytu w Wołogdzie uczęszcza do rosyjskiej szkoły. 24 grudnia 1940 roku ojciec Czaykowskiego zostaje aresztowany i skazany na wiele lat więzienia. Później tak opisze to wydarzenie poeta w jednym ze swych wierszy:

Kiedy przyszli w wigilię cóż ja mogłem przeczuć?
Wypatrywanie jedno jak wszystkim zostało
na skraju wielkich lasów: czy wraca
syn, ojciec, gdzie pasterze, gdzie gwiazda, gdzie król?

Ostatni raz poeta z ojcem widział się 17 marca 1941. Jednak to nie koniec tragedii. Na początku lata 1942 w Kerminie umiera brat poety, Jerzy. To wydarzenie także znalazło liczne odbicia w twórczości Czaykowskiego.

Pod koniec lata, w ramach ewakuacji Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego, wyjeżdża wraz z polskim sierocińcem do Meszhedu w Persji. Natomiast od grudnia 1942 do 1946 roku przebywa w obozie-sierocińcu niedaleko Jamnagar na półwyspie Kathiawar w Indiach, gdzie kończy polską szkołę powszechną. W tym czasie bierze udział w licznych imprezach artystycznych, między innymi śpiewa polskie piosenki na przyjęciach u maharadży Dżamnagaru, Jam Saheba czy występuje w głównej roli w inscenizacji Kordiana. Notuje tu także swoje pierwsze wiersze.

W roku 1946 czeka Czaykowskiego kolejna przeprowadzka, do obozu w Valivade w Kolhapur. Tam uczęszcza do polskiego gimnazjum. Zaczyna tłumaczyć na język polski Gitajali – Pieśni ofiarne Rabindranatha Tagore za które ten indyjski poeta w 1912 roku dostał Nagrodę Nobla. Jest to jednak kolejne miejsce w którym poeta nie zagrzewa miejsca. W marcu 1948 roku wypływa statkiem z Bombaju do Anglii. W Anglii kontynuuje naukę w Gimnazjum i Liceum Polskim im. Mikołaja Kopernika (Polish Secondary Grammar School for Boys) w Riddlesworth, a następnie w Bottisham niedaleko Cambridge. Dwa lat później (1950 rok) zdaje angielski egzamin maturalny.

W 1951 roku zdaje polski egzamin maturalny, po czym przez kilka miesięcy pracuje w fabryce czekolady w Croydon pod Londynem. Jesienią tego roku, uzyskawszy stypendium dla studentów polskich, rozpoczyna studia na University College w Dublinie na kierunku historii nowożytnej i historii Irlandii. Trzy lata później, uzyskawszy tytuł Bachelor of Arts University College w Dublinie, przenosi się do Londynu. Zarabia na życie pracując między innymi jako pomywacz w restauracji „Daquis”, kuchcik w restauracji „Trocadero” przy Picadilly Circus oraz rachmistrz w Soho.

Rok 1955 obfituje w ważne dla Czaykowskiego wydarzenia. Otrzymuje stypendium Free Europe University i spędza lato w Chateau des Pourtales niedaleko Strasburga. Odwiedza też Maisons-Laffitte, siedzibę paryskiej Kultury. W tym samym roku, właśnie na łamach Kultury, ukazuje się debiutancki wiersz Czaykowskiego. Drugi publikuje w Merkuriuszu Polskim. Rozpoczyna też studia polonistyczne w School of Slavonic and East European Studies na University of London. W końcu zostaje redaktorem organu Głównego Zrzeszenia Studentów i Absolwentów Polskich na Uchodźstwie Życie Akademickie, dodatku do miesięcznika Merkuriusz Polski Nowy, ale Dawnemu Wielce Podobny.

W styczniu 1956 poeta zostaje członkiem redakcji Merkuriusza Polskiego. Ogłasza też kolejne wiersze, zaś 1957 roku w Londynie ukazuje się debiutancki tomik Czaykowskiego Trzciny czcionek. Drukuje w Kulturze, Journal des Poetes, Merkuriuszu Polskim, Odgłosach, Wiadomościach, Zebrze. Rok później wychodzi drugi tomik poety, wydany nakładem autora Reductio ad absurdum i przezwyciężenie (Dialektyka wiersza). W 1959 roku uzyskuje tytuł Master of Arts na podstawie pracy Theories of poetic movements in Poland as reflected in manifestos (1887-1930) i rozpoczyna pracę jako nauczyciel historii w angielskiej szkole średniej Peckham Manor Comprehensive School for Boys. Żeni się z Jadwigą Anną Januszajtis.

W styczniu 1961 obejmuje stanowisko redaktora naczelnego pisma Kontynenty – Nowy Merkuriusz. Rozpoczyna też pracę nad doktoratem, ale niestety z powodu trudności w uzyskaniu dostępu do koniecznych materiałów nie kończy jej. W tym samym roku wydaje poemat Sura. Rok później rezygnuje z funkcji redaktora naczelnego, przekazując ją Florianowi Śmiei. Sam zaś wyjeżdża do Vancouver, gdzie obejmuje stanowisko wykładowcy języka i literatury wschodnioeuropejskiej na University of British Columbia. Cały czas drukuje zarówno swoje swoje utwory (poezję, ale też teksty teoretycznoliterackie czy dotyczące najnowszej historii), jak również tłumaczy i wygłasza liczne wykłady. W 1964 roku w Genewie otrzymuje nagrodę Kościelskich, a także wydaje swój kolejny tomik wierszy Spór o granicę. W tym czasie awansuje otrzymując tytuł Assistant Professor w 1965 roku i profesora nadzwyczajnego w 1968.

W 1971 roku wydany zostaje piąty tom wierszy poety Point-no-Point, a w 1990 ukazuje się antologia wierszy Czaykowskiego Wiatr z innej strony. Wiersze wybrane z lat 1953-1989. W 1997 roku przechodzi na emeryturę oddając się już wyłącznie działalności pisarskiej. Wydaje jeszcze dwa tomiki wierszy – we Wrocławiu w 1998 roku Okanagańskie sady i w 2001 roku Superkontynentalny Toronto-Vancouver. Tryptyk (wydanie bibliofilskie, jedynie pięćdziesiąt egzemplarzy). Dziś poeta mieszka nadal w Vancouver, przygotowuje nowe publikacje oraz pisze kolejne wiersze.